Download Kurdish Fonts : Ali-Web - Ali-K-Alwand - Ali-K-Sahifa -Unikurd

HOME

       

108 كيلؤبايت

PDF

نوسخةي

       
   

نةخيَـــــر شيَخـــي بةرِيَـــــــــــز
فاضل قةرةداغي

 

 

 

لة يةكةم لاثةرِةي رؤذنامةي كوردستاني نويَ ذمارة 3605 لة 24/2/2005 ، هةوالَي سةرداني وةفديَكي كؤمةلَي ئيسلامي بة سةركردايةتيي مامؤستا شيَخ محمد بةرزنجي بؤ لاي مام جةلال بلآوكرايةوة. كوردستاني نويَ قسةيةكي مامؤستا شيَخ محمدي هيَناوةتةوة بةم جؤرة: سوثاسي ثشتطيريي و ريَنويَنيية بةسوودةكاني هةظالَ مام جةلال و سةركردايةتيي ي.ن.ك ي كرد كة كاريطةريي باشيان هةبووة لةوةي كؤمةلَي ئيسلامي بتوانيَت خؤي لةطةلَ هةلومةرجة نويَكاندا بطونجيَنيَت و كةلَكيان ليَ ببينيَت.

ئةطةر ئةم قسانةي لة كوردستاني نويَدا بلآوبوونةتةوة راست نةبن ثيَويستة مامؤستا روونكردنةوةي خؤي بلَيَت بةلآم ئةطةر راست بن و مامؤستا ئةو قسانةي كردبيَت ثيَويستة بؤ ميَذوو ضةند قسةيةك بكةين. ئةو قسانةي بلآوبوونةتةوة ئةوةن طواية كؤمةلَ بة ريَنماييةكاني يةكيَتي تواني لةطةلَ ئةو هةلومةرجة نويَية مامةلَة بكات. ئةم قسةيةش نةك تةنها راست نيية بةلَكو شيَواندني ميَذووةو بضووككردنةوةي كؤمةلَة. ئةوةي من شايةتي لةسةر دةدةم بؤ ميَذوو كة كؤمةلَي ئيسلامي لةوةتي دروستبووة خؤي رووبةرِووي كؤمةلَيَك ثيلان بؤتةوة كة ضةند لايةك كردبوويان و لةبةر هةنديَك ئيعتبار وردةكارييةكاني و ئةوانةي دةستيان تيَيدا هةبووة بؤ دوارِؤذ هةلَدةطرم. من بة حوكمي ئةوةي وةرطيَرِاني ئينطليزيم دةكرد ئاطام لة بةشيَكي ئةو ثيلانانة بووم. ئةو رؤذانةم بير ديَ كة ئةوانةي نامةويَ ئيَستا ناويان بنيَم ثيلان لة دواي ثيلانيان بؤ كؤمةلَ دادةرِشت تا لاي ئةمةركييةكان قاضاخ بيَ و ئةو كاتانةم لة بير ناضيَ كة ضةندين نامةم بة ئينطليزي دةنووسي بؤ ضةند لايةك لةبارةي ئةو شتانةي بةرامبةر كؤمةلَ دةكران. بةكورتي ماوةيةك بوو هةر خةريكي ثووضةلَكردنةوةي ثيلانةكان بووين، شتيَك كة ئةطةر بؤ فلمي سينةمايي نةشيَت بة تةئكيد بؤ يادداشتي رؤذاني سةخت شياو و طونجاوة. ئينجا ئةو رؤذةم ضؤن لةياد دةضيَت كة بةثةلة نارديان بةدوامدا ضونكة كيَشةيةكي طةورة روويدابوو و حالَ طةشتة ئةوةي ئةفسةريَكي ئةمةريكي بة سةركردايةتي كؤمةلَ بلَيَت ئيَوة درؤ دةكةن و حالَ بطاتة هةرِةشةيةكي جيددي؟ ثاش رؤشتني ئةفسةرةكان طةشتمة جيَ و ئةو كاغةزةم خويَندةوة كة ثيَشتر ئةفسةريَكي تري ئةمةريكي نووسيبووي و ((بةرائةت))ي كؤمةلَي تيَدا بوو. وةكو وتيشم ناوي كةس نابةم و ئةمة بؤ دوارِؤذ هةلَدةطرم بةلآم بةش بة حالَي ئيَستا نةنووسينةوةي ميَذوو واتاي بيَدةنط بوونة لةو ليَدوانةي كة قسةنةكردن لةسةري بة تاوان دةزانم. هةروةها ئةوةش دةلَيَم ئةو مامةلَةيةي لةطةلَ كؤمةلَدا كرا لةلايةن هةردوو حزبي دةسةلآتدار مةردانة نةبوو ضونكة هةردوو هةولَيان دةدا كؤمةلَ بخةنة سووضةوة ئيتر ضؤن قبوولَ دةكةم ئةو سياسةتةي كؤمةلَ طرتبووية بةر بكريَتة ضاكةي كةساني تر. سةرةرِاي ئةو بيَتاقةتييةش كة كؤمةلَ تووشي كردبووم ئةويش بةهؤي كةمتةرخةمي لة هةنديَ شتي طرنط (وةرطيَرِان بؤ ئينطليزي ، ئيشي ئينتةرنيَت..) بةلآم هيَشتا ئةو ئيعترافةم دةكرد كة كؤمةلَ لةو ماوةيةدا سياسةتيَكي زؤر حةكيمانةي طرتبووة بةرو ئةو سياسةتة حةكيمانةيةية كة كؤمةلَي طةياندة ئةو رؤذةي بيَ ئةوي ضاوي لة دةستي كةس بيَت ئةو هةموو دةنطة لة هةلَبذاردنةكاندا بهيَنيَت (ثاش هةموو تةزويريَكي زؤري دوو حزبي دةسةلآتدار) كة ئةطةر بؤ خةلَكي موفاجةئة بوو بؤ خؤم موفاجةئة نةبوو ضونكة ثيَشبينيم كرد سةد هةزار دةنط بةرةو ذوور بهيَنيَت و ئةوة بوو ثاش تةزويرو خروقات 85 هةزار دةنطي بؤ ثةرلةماني كوردستان هيَنا. لةبةر ئةوةش كة باس هاتة سةر دةنطةكان حةز دةكةم كةميَك لة بابةتةكةم لا بدةم و ئةو راستيية بلَيَم كة سةركردايةتيي كؤمةلَ حاشاي ليَ ناكات ئةويش كة بةشيَكي زؤر لةوانةي دةنطيان بؤ كؤمةلَ دابوو ئةندامي كؤمةلَ نةبوون و ئةوانة ئيسلامي يان ئيسلاميي سةربةخؤ بوون كة ئةو منجةمنجةي يةكطرتوويان بةدلَ نةبوو سةبارةت بة مةسةلة عةقيدةييةكان، هةروةها دذ بةوة بوون كة يةكطرتوو ضووبووة ليستي ثارتي و يةكيَتي. جطة لةوةش باوةرِم واية كةساني يةكطرتوو هةبوون دةنطيان بؤ كؤمةلَ بؤ ثةرلةماني كوردستان و عيراق دابوو هةرضةندة بةو جؤرة نيية كة هةنديَ كةس بؤ تةشويش باسيان كردبوو و ئةو يةكطرتووانة ئةوةيان سةربةخؤ كردبوو و بيَ تةوجيه لةسةرةوة  كردبوو(1)، هةروةها ذمارةيةكي زؤريش كة تةنها نويَذكةر بوون و لةبةر لايةنة ئاينييةكةو لةبةر بيَزاري لة دوو حزبي دةسةلآتدار دةنطيان بؤ كؤمةلَ دا، برِواشم واية تةنانةت نويَذنةكةريش هةبوون دةنطيان بؤ داوةو بةو جؤرة تةنها بةشيَكي ئةو دةنطانة هي ئةنداماني كؤمةلَ(2) ، ئينجا لةمةوة سةركردايةتيي كؤمةلَ ئيلتزامي هةية بةرامبةر بة يةكة بةيةكةي ئةوانةي دةنطيان بؤ داوة، كؤمةلَيش قةرزاري هةموويانة بؤية نابيَت رةفاقةتي دوو حزبي دةسةلآتدارو دانيشتن لةطةلَياندا تيَكي بدات و واي ليَ بكات رةنط و خوو و ئةخةلاقيان وةربطريَت. ئيلتزامي يةكةم بةرامبةر ئةنداماني كؤمةلَة كة ئةو رؤذة سةختانةيان بيني لة بةركةنار كردن و ترساندن و طرتن و ثرِ كردنةوةي بةرائةت لة كؤمةلَ بة كةفالةتي 14 هةزار ديناري سويسري، كة هةمو ئةم نارِةحةتييانةيان بؤ دةستكةوتيَكي ماددي نةضةشتبوو بةلَكو وةك قةناعةتيَكي ئيسلامي كرديان ئيَستاش نابيَت رةنجيان بدريَ بة باداو لةسةر حسابي بيروباوةرِ رووثامايي بؤ دوو حزبي دةسةلآتدار بكريَ ، ئلتيزامي دووةم بةرامبةر بة كةساني دينداري ناحزبي ، سيَيةميش بؤ ئةواني لةداخي رةفتاري دوو حزبي دةسةلآتدار دةنطيان بة كؤمةلَ دابوو. ثيَويستة كؤمةلَ قةرز هةموو ئةوانة بداتةوة، قةرزةكةش شتي ماددي نيية ضونكة كةس لةوانة بةتةماي دةستكةوتيَكي ماددي نةبووة لة حزبيَك بةركةنار كراوةو بةر لةماوةيةك نةفةري دةطيرا (با ئةوةش بزانين كة زؤر لةوانة بةترسةوة دةنطيان دابوو). قةرزدانةوةكة بةوة دةبيَت ئةو قةزييةي ئةوان لةبةرخاتري دةنطيان بؤ كؤمةلَ داوة خيانةتي ليَ نةكريَت.

ئيتر نازانم بؤضي لة كاتي تةنطانةدا سياسةت حةكميانة بوو و كاتى سةركةوتن كة لايةنةكان لةكؤمةلَ نزيك بوونةوة سياسةت بووة ماستاوكردن؟

هةلَةي يةكةمي كؤمةلَ ثيَش هةلَبذاردن بوو كاتيَك ويستي بضيَتة ناو ليستةكةي يةكيَتي و ثارتي بةلآم خواية سةد شوكر، شايةتي دةدةم تؤ حةكيمتري.. دوو حزبةكة قبوولَيان نةكرد. رةنطة ثاساوي كؤمةلَ ئةوة بووبيَت هيَشتنةوةيان لة دةرةوةي ليستةكة ماناي بةركةناركردنيان بوو بةلآم ئةم جارةيان سةركردايةتيي كؤمةلَ سةلماندي حةكيم نةبوو و هةلَبذاردن سةلماندني خيَر لةوةدا بوو كة بة تةنيا ضوونة ناو هةلَبذاردنةكة، دلَنياشم كة يةكطرتوو ئيَستا كالَةكي رةق بة ئةذنؤي نةرم دةشكيَنيَ كة بة تةنيا نةضووة هةلَبذاردن و ئةطةر خودا ئةو كاتة بةدلَي كؤمةلَي بكرداية دةبوا بةشيَكي ئةويش خةريكي كالَةك شكاندن بواية.

بطةرِيَمةوة سةر ليَدوانةكةي مامؤستا شيَخ محمد و ئةوة بلَيَم كة ثةيوةنديي كؤمةلَ و يةكيَتي بة ضةند قؤناغيَكدا تيَثةرِيبوو كة خؤم ئاطام لة هةموويان بوو جطة لة قؤناغي دوايةمين كة مرؤظ هةق بلَيَت لةم دواييةدا يةكيَتي مانطانة ثارةي برِييةوة بؤ كؤمةلَ (75 مليؤن ديناري ضاثي نويَ= 50هةزار دؤلار= بودجةي دةزطايةكي بضووكي يةكيَتي)و ذمارةيةك ثؤليسي بؤ دامةزران (دواتر دةركران بةلآم دواي ئةوة ئةوانةي مةرجة ياساييةكانيان تيَدا بوو طةرِيَنرانةوة)، دامةزراندني ثؤليسيش كةمترين شتة بؤ حزبيَك بكريَت كة كاتي خؤي خاوةني سيَيةم ميليشيا بوو لة كوردستان. بةدةر لةمانةش بةركةناركردن هةر مابوو ، نارِةحةت كردنيش لة هةنديَك شويَندا هةر مابوو، بةتايبةتي لة هةلَةبجةو هةورامان. لةطةلَ ئةوةشدا وةزع لة جاران باشتر بوو. سةبارةت بة رؤذاني سةختيش با يةك دوو شت وةك بةركولَيَك بؤ ميَذوونووسينيَك لة دوارؤذدا بطيَرِمةوة:

لةدةوروبةري ئةو كاتةي رذيَمي سةددام روخا لةثرِو بيَ هؤ هةلَمةتي طرتن دةستي ثيَطرت و ذمارةيةكي زؤري ئةنداماني كؤمةلَ و ئيسلاميي سةربةخؤ و ئةوانةي طوماني ئيسلامييان ليَ كراو تةنانةت نويَذكةراني نائيسلامي طيران. بيناي ئاسايش ثرِ ببوو و ئةوانةي طيرابوون طيَرِايانةوة ضؤن ذوورةكان ثرِ ببوون و ذمارةيةكي زؤر خرابوونة حةوشةو ثيَيان وترا بةضيضكان دانيشن و سةيري زةوي بكةن و سةر بةرزنةكةنةوة. ئةمانة لة عةسر تا شةو مانةوةو كاتي خةو ثيَيان وتن هةر لة شويَني خؤتان ثالَبكةون. ئايا ئةمة ريَنمايي بوو بؤ هةلَسةكةوت لةو قؤناغة نويَية؟

ماوةيةك دواي لة كؤمةلَيان هةلَثيَضاو وتيان ثيَويستة مزطةوتي جيهادو مةلَبةند (كة لةراثةرِيني 1991 بة شةرِ طيرابوو) ضؤلَ بكةن ضونكة بيناي حكوميية ئةمة لةكاتيَكدا خؤيان بارةطاي حزبييان هةية لةناو بيناي حكوميدا (مةلَةبةندي يةكيَتي لةسةر شةقامي سةرةكيي سالم، مةكتةبي ريَكخراوة "ديموكراتييةكان" لةسةر هةمان شةقام..تاد) ئيَمة ئيَمةيلَمان بؤ هاري شووت يان جيَطرةكةي نارد و ئةوان وتيان ئيشمان بة بيناكةي ئيَوة نيية، ئاخرةكةي هيَندة قسة لةطةلَ ئةمةريكييةكان كرا (ناب) كة بةرثرسيَكي طةورةي ئةمةريكيية لة مووسلَةوة وةكو هةرِةشة نامةي نارد كة دةبيَت بة خيَراترين خؤي وتةني "سةنتةري جيهاد" ضؤلَ بكريَت، دوايي ئةمةريكييةكانيش نةهاتنة ناوي.(3)

شتيَكي تريش هةية ئةطةر بيطيَرِمةوة زؤر سةير دةبيَت لاتان بةلآم لةبةر ئةوةي خةلَكيَك زةرةرمةند دةبن هةلَيدةطرم بؤ دوارِؤذيَكي رةنطة دوور.

تا ئيَستا هيض ريَنماييةمان نةبينيوة. تا ئةم نووسينةشم نةبؤتة ميَذوونووسينيَك بة وتارةكةي مام جةلال كؤتايي بة نموونةكان ديَنم. كاتي ئةو وتارةي مام جةلال مةسةلةي دلَشاد كةلاري (ئةندامي مةكتةبي سياسيي كؤمةلَ) هةبوو كة ئةمةريكييةكان ضوون بيطرن ئةويش بةتؤمةتي ئةوةي كاتي خؤي هاوكاريي ئةنساري كردبوو. مام جةلال قسةي بؤ خةلَكيَكي زؤر دةكردو باس هاتة سةر دلَشاد كةلاري و باسي كؤمةلَي كرد و وتي: جاريَ دةلَين لة باقووبةيةو جاريَ دةلَيَن خةريكي كاسبيية، ئةم قسة هةلةق و بةلةقانةمان بؤ كيَ دةكةن! تةلةفزيؤن ئةمةي ثةخش كردو هيَندةم بير ماوة قسةكان بةرِةقي وتران و ئيَستا دةقي تةواوي ئةو قسةيةم لةبير نيية بةلآم "هةلةق و بةلةق" كةم ضاك لةبيرة. بيَطومان كوردستاني نويَ دةقةكةي بلآوكردةوة.. ئيتر شيَخي بةرِيَز بةكام شيَوازي زماني كوردي ريَنمايي ئةوةية ثيَت بلَيَن قسةي هةلةق و بةلةق دةكةي؟

دووبارةشي دةكةمةوة سياسةتي كؤمةلَ لةو قؤناغةدا حةكيمانة بوو و رةفتاري ئةندامةكانيش مةسئوولانة بوو و سةبرو ئارامطرتنيان جيَطةي شانازي بوو. كةساني نائيسلاميش ئةو سياسةتةي كؤمةلَيان بة سياسةتيَكي حةكيمانة زانيبوو ، تةنانةت برايةك بؤي طيَرِامةوة كة بةرثرسيَكي يةكيَتي وتبووي ئيَوة زيرةك بوون.

ئةمة ريَنمايي كةسي تيَدا نةبوو، شيَخي بةرِيَز ئةطةر واي بؤضووبووي كة ئةو قسانة سياسييانةيةو حيكمانةية بةرِاشكاوي ثيَت دةلَيَم وا نييةو جاريَكي تر دةيلَيَمةوة ئةمة جطة لةشيَواندني ميَذوو خةت هيَنانة بةسةر هةموو سةبرو خؤرِاطرتني ئةندامان و دؤستان و بةسةر هةلَسوكةوتي ذيرانةي ئةو حزبةيةو بةسةر ئةو هةولَةي لةو رؤذة سةختانة دابوومان بؤ دوورخستنةوةي كؤمةلَ و ئةنداماني لة هةر بةلآيةك و ثاراستني ثياو و ئافرةتي سةر بة كؤمةلَ يان ئةوانةي خزمي ئةندامي كؤمةلَن لة طرتن و راونان، دلَنياشم كةس لة ئةندامان رازي نابيَت ئةوةي كردي بةضاكة حزبيَكي تر بزانريَت، كةسيش نا يةكيَتي.

داواي ليَبوردنيش لة خويَنةراني ئةو ثيَطةية دةكةم كة تا ئيَستا هةولَم دابوو شتيَكي حزبي نةنووسم بةلآم ئةوانةي سةرةوة هةنديَك راستي بوون كة ناكريَت مرؤظ لةئاستياندا بيَدةنط بيَت، ثاش هةموو شتيَكيش ئةمة ميَذووةو مولَكى هةمووانة.

----------------

(1)ئةوةي رؤذنامةي هةوالَ بلآويكردةوة طواية ئيَران فةرماني بة يةكطرتوو و حسك داوة دةنط بؤ كؤمةلَ بدةن نةك تةنها راست نيية بةلَكو لة فلمي كارتؤن دةضيَت: ئيَران فةرمان بؤ ئةو دوو حزبة دةردةكات، ئةوانيش سةمعةن و تاعةتةن دةلَيَن و لة سةركردايةتييةوة فةرمان بؤ ئةنداماني خوارةوة دةردةضيَت و كةسيش نةلَيَت نةء و كةسيش بةمة نةزانيَت رؤذنامةي هةوالَ نةبيَت! (بطةرِيَرةوة بؤ ثاراطرافةكةي سةرةوة)

(2)ئةمة (لةطةلَ ئةو ثيَشبينييةي خؤم سةبارةت بة ئةنجامةكاني كؤمةلَ لة هةلَبذاردندا) لة خؤثيشاندانةكةي هةوليَرو سليَماني دةزانم كة بؤ بةرداني مامؤستا عةلي باثير سازدران كة لةناو ئةو كةسانةي هاتبوون تةنانةت ئافرةتي بيَ لةضكيش هاتبوون و تةنانةت كةسيَكم بيني لةو برا سةلةفيانةي تةنزيماتي ئيسلامي بة حةرام دةزانن. (بطةرِيَرةوة بؤ ثاراطرافةكةي سةرةوة)

(3)ثارتي لة هةوليَر بةهةمان جؤرة بارةطاكةي سةندةوة (بةشيَكي كؤمةلَي تيَدابوو و بةشيَكي بزووتنةوة). لةو بارةطايةش ذمارةيةك خيَزان هةبوون كة ثارتي بةلَيَني دابوو قةرةبوويان بكات بةلآم كة ضؤلَيان كرد ثيَيان وترا بضن بؤ لاي كؤمةلَ با ئةوان شتيَكتان بدةنيَ! ئةم ئيشةي ثارتي خراثتر بوو لةبةر ضةند هؤيةك: كاتيَك توركيا هةرِةشةي لة ثارتي كردبوو تةنها مامؤستا عةلي باثير نامةي ئاشكراي ثشتطيريي بؤ مةسعوود بةرزاني ناردو كةسي تر هةلَويَستي لةم جؤرةي نةبوو، بةلَكو هةبوو مةرايي بؤ توركيا دةكرد. ثيَش ئةوةش لة قؤناغيَكي شةرِي ثارتي و يةكيَتي بزووتنةوةي ئيسلاميي ثيَشوو(كة بةشيَكي طةورةي ئيستا لةناو كؤمةلَداية) هاوثةيماني ثارتي بوو.. ثارتي كاتيَك بةهيَز دةبيَت هةموو شتيَكي لةبير دةضيَتةوة. (بطةرِيَرةوة بؤ ثاراطرافةكةي سةرةوة)