Download Kurdish Fonts : Ali-Web - Ali-K-Alwand - Ali-K-Sahifa -Unikurd

HOME

       

73 كيلؤبايت

PDF

نوسخةي

       
   
 

طؤرِينى نةورؤز لة 16ى حوزةيرانةوة بؤ 21ى ئادار

وةرطيَرِان لة ئينطليزييةوة: فازلَ قةردةاغى
طؤظاري هةزارميَرد (وةزارةتي رؤشنبيري/سليَماني)، ذمارة 24، حوزةيران 2004، ل88-89

ثيَشةكيى وةرطيَرِان

ئةم بابةتة لة كتيَبيَكداية لة ئينتةرنيَتم وةرطرتووة. كتيبةكة لةبارةى ثادشا ساسانييةكانةو ئةو بةشةى بؤ هةر ثادشايةك دانراوة جطة لة كورتةيةكى ميَذوويى لةبارةى ثادشاكةوة ويَنةوباسى دراوى ثادشاكة هةية. ئةم باسة كورتةى نةورؤز لةكؤتايى باسى نووسينء ويَنةى سةر دراوة ساسانييةكانةء لةو بةشةداية كة بؤ تؤمارى سالَى سةر دراوةكان تةرخانكراوة. نةورؤز لة يةك لاثةرِةو ضةند ديَرِيَكدا باسكراوة (بةشيَكة بةناوى: رِؤذى نةورؤز لةسةردةمى ساسانيدا 16ى... تاد)، ثيَش ئةوةش ضةند ديَرِيَك وةك ثيَشةكي هةية. خةتى ذيَر ديَرِةكانةيش لة دانانى نووسةرن. ليَرةشدا وشةى (رِؤذذميَر)م بؤ تةقويم calendar بةكارهيَناوة هةرضةندة واتاى باوى لاى خةلَك بريتيية لة تةقويميَكى دياريكراوى نووسراو لةكاتيَكدا ليَرةدا بؤ نزاميَكى دياريكراوى تةقويم بةكارهاتووة.

بابةتةكة

سالَى فةرمانرِةوايى هةموو فةرمانرِةوا ساسانييةكان لة رؤذى يةكةمى بةهارةوة, رؤذى نةورؤز, دادةنرا كة هةموو سالَيَك لة شانزةى حوزةيراندا بوو. ساسانييةكان رِةضاوى رِؤذذميَرى جوليانى(جوليوسي)يان نةدةكرد.

طؤرِينى رِؤذةكة بؤ رِؤذى بيستء يةكةمى ئادار هيَندةى سالَى (1079)ى زايينى نويَية.

رِؤذى نةورؤز لة سةردةمى ساسانيدا 16ى حوزةيران بوو

طؤرينى بؤ 21 ئادار

ليَرةدا ئيشمان بةوة هةية كة ضؤن يةكةم رِؤذى بةهار، كة لة ئةيران Airanى ساسانيدا (ئيَرانى نوآ) بريتى بوو لة رؤذى نةورؤز، لةسةردمى ساسانيدا كةوتبووة شانزةى حوزةيرانء ضؤن لة سةردةمانى دواتردا هةمان رؤذ (واتة: يةكةم رؤذى بةهار)ء هةمان ميَذوو (واتة: 16ى حوزةيران) بووة 21ى ئادار.

ئةمةى خوارةوة طيَرِانةوةيةكى زؤر سادةكراوة (سادةكراوى موناوةرةيةكى يةكجار ئالَؤزى رؤذةكانء مانطةكانة) لةبارةى ئةوةى كة ضؤن لة سالَى 46ى ثيَش زايين كاتى حوكمى جوليوس قةيسةر (49–44 ث.ز) طؤرِانكارى هيَنران بةسةر "رِؤذذميَرى كؤنى رؤمايى" (كة دةكاتة رِؤذذميَرى "كؤنى" ساسانى) تا بطؤرِدريَت بؤ "رِؤذذميَرى جوليوسى".

طؤرانكاريى زؤرتريش كاتى حوكمى ئةوطوستوس قةيسةر (27 ث.ز – 14 زايينى) كة ثاش ئةو فةرمانرِةوابوو كران كة بةزؤرى بؤ مةبةستى راميارى بوون, ئةو طؤرِانكارييانةى جوليوس قةيسةريش ئةمانة بوون:

أ‌) 23 رؤذ زيادكران ثاش رؤذى بيستءسيَيةمى شوبات (مانطى شوبات لة رِؤذذميَرى كؤندا 29 رؤذ بوو).

ب‌) ناوى مانطى ثيَنجةم, واتة كوينتيلوس Quintilus ، طؤرِدرا بؤ جوليوس Julius (تةمموز July)و بؤ رِيَزى جوليوس قةيسةر يةك رِؤذ، كة رِؤذى 31ى تةمووز بوو، خراية سةر ئةو مانطة (مانطى شوبات هةر بة 29 رؤذى مايةوة).

دواتر ئةوطوستوس كة نةيويستبوو بةكةمتر لة جوليوس بزانريَت ناوى مانطى شةشةمى طؤرِى بؤ ئةوطوستوس (ئاب August)و بةهةمان جؤر رِؤذيَكى بؤ ئةو مانطة زياد كرد كة رؤذى 31ى ئابة (رؤذى 29 شوبات قةرزكرد و مانطى شوبات بوو بة 28 رؤذ).

جـ) دوو مانطى ئةيلوولء تشرينى دووةم سآ رؤذيان بؤ دانرا لة نيَوان تةمموز / ئاب و كانونى يةكةم.

بةم جؤرة سةرجةم زيادكردنةكان كة (67) رؤذ بوون سةرةتاى ئاداريان خستة رؤذى يةكةمى كانووى دووةم.

حسابةكةش بةرةضاوى طؤرِانكاريةكانى ئةوطستوس واى ليَديَت:

زيادكردنى (23) رؤذ ثاش رؤذى (23)ى شوبات (شوباتيش 29 رؤذ بيَت) دةمانهيَنيَت بؤ رؤذى 17ى ئادار. كةمكردنةوةى يةك رؤذيش لةمانطى شوبات دةمانطةينيَتة رؤذى 16ى ئادار. زيادكردنى 60 رؤذ (كة دوومانط دةكات, ئةيلول و تيشرينى دووةم كة هةر يةكةيان 30 رؤذة) دةمانهيَنيَت بؤ رؤذى 16 ى ئايار.

دةرةنجامةكانيش ئةمانةن:

بةم جؤرة تا ئةم خالَة 23ى شوبات يةكسانة بة 16ى ئايار, كةواتة 21 ى ئادار (30 رؤذى دواى ئةوة، شوباتيش 28 رؤذة) يةكسانة بة 16ى حوزةيران(كة ئةمة يةكةم رؤذى بةهارة – رؤذى نةورؤز).

رِؤذذميَرى جوليوس لة ئيَراندا (وةك رِؤذذميَرى "نوآ") هيَندة درةنط قبوولأ كرا كة طةشتة سالَى (1079)ى زاينى. رؤذيَكى بةختةوةريش (رووزىَ ظةهيسزاك) لة 29ى ئادارى هةر سالَيَكى ثرِ (ئةو سالَةى 366 رِؤذة/ وةرطيَرِ) تيَخنرا.

Sam Kerr, The Sassanian Dynasty (CE 224 - 641), Sydney, 2002, pp14-16.