Download Kurdish Fonts : Ali-Web - Ali-K-Alwand - Ali-K-Sahifa -Unikurd

HOME

       

ناشيرين كردنى ويَنةى كورد لة هةندةراندا هونةرة!

فاضل قةرةداغى
ريَطاى يةكبوون ، 70، 10/7/2000،ل 5

ئةطةر ئةو دةولَةتانةى كوردستانيان بةسةردا دابةشكراوة بيانةويَت ويَنةى كورد ناشيرين بكةن كةم كةس طويَيان بؤ دةطرن ضونكة لة دواى راثةرِينةوة كورد وةكو نةتةوةيةكى زولَم ليَكراو ناوى دةركردووة. بةم شيَوةية كةس بةلاى مريشكةكةى ثةندة كوردييةكة نايةت تا خؤلَى بةسةردا بكات.

لة ناو هةموو ميللةتيَكيشدا زيندةوةرى وا هةن ناوى مرؤظ لة خؤيان دةنيَن بةلآم عةقلَيان هيَندةى قةبارةى عةقلَى مريشكة دةبيَت ضاوةرِيَ بكةين ناشيرين كردنى ويَنةى كورد وةستان بة خؤوة نةبينيَت، ئةمجارة لةسةر دةستى ئةو زيندةوةرانة.

جةنطة ئيعلامييةكةى عةلمانييةكان دذ بةئيسلامييةكان زيانى بؤ هةردوو لا هةية. بؤ ئيسلامييةكان: ضونكة درؤ شاخدارةكان ويَنةيان لاى خةلَك ناشيرين دةكةن، ئةوة ئةمرِؤ، سبةينيَش زيان بة عةلمانييةكان دةطات كاتيَك مصداقييةتيان لة ناو جةماوةردا بؤ ناميَنيَت ئةويش بة هؤى هةمان ئةو درؤ شاخدارانةوة.

زيانى طةورةتر لةوةداية كة ئةو درؤيانة رةوانةى دةرةوة بكريَن و تةنها ئيسلامييةكان ثيَي ناشيرين نابن بةلَكو سةرجةم خةلَكةكة. ئةطةر بؤ نموونة عةلمانييةكان بلَيَن ئيسلامييةكان هانى خةلَكى ناوبازارِ دةدةن هوها لة ئافرةتانى جل كورت بكةن كابراى رؤذئاوا دةلَيَت، ئيسلامييةكان درندةن بةلآم جةماوةرةكة بيَ عةقلَة. ئةطةر ئيسلامييةكان تةشةنةيان كردبيَت و كوردستانين كردبيَتة دؤزةخ كابرا وةلآم دةداتةوة: ديارة ميللةتةكة شايستةى ئةوةن ضونكة ئةو ذمارةية شويَنيان كةوتوون.

ئةطةر بوتريَت ذنان بة دابونةريتى كؤنةثةرستانة دةكوذريَن كابرا دةلَيَت كةواتة كورد ذنكوذة.

عةلمانييةكان بةو جةنطة ئعلامييةى رةوانةى هةندةرانى دةكةن كوردستان وةكو لانةيةكى توندرِةوى و ئيرهاب ثيشان دةدةن و بةم كردةوةية تةنانةت ويَنةى خؤيان ناشيرين دةبيَت ئةويش لة هةردوو حالَةتةكةدا: ئةطةر باوةرِيان ثيَ بكريَت (ئةى ئةوان بةشيَك نين لةو ميللةتة درِندةية؟) و ئةطةر باوةرشيان ثيَ نةكريَت (ضونكة مصداقيةتى خؤيان لة دةست دةدةن و بة درؤزن ناو دةبريَن). ئةمانة هيضى لايان طرنط نيية؛ طرنط ئةوةية ئيسلامييةكان ناشيرين بكةن.

نرخى ضوون بؤ هةندةران

هةنديَك لةمانة ئاواتيَكى بضووكتريان هةية؛ ضوون بؤ ئةوروثا و وةرطرتنى مافى ثةنابةريَتى ، ثةنابةرى سياسيش مافى زؤترو مسؤطةرترة لة ثةنابةرى ئينسانى، باشترين ريَكةش بؤ دةستكةوتنى ثةنابةريَتيى سياسيش بة (25) دينار لة بازارِى ثاسثؤرتدا دةست دةكةويَت ئةويش تةزويركردنى هةرِةشةنامةيةك بة ناوى حزبيَكى ئيسلامييةوة.

كةسانى تر هةن رؤشنبيرانةتر هةولَى خؤيان دةدةن. شتيَك لةسةر ئيسلام و ئيسلامييةكان دةنووسن و لةطةلَ ويَنةيةكى خؤياندا بلآوى دةكةنةوة و ديكةنة بةلَطة لةسةر هةرِةشة لة ذيانى خؤيان. ئةطةر ئةمةش نةكريَت وتةيةك بة بةلَطة دةهيَننةوة كة ضةند تةئويليَك هةلَدةطريَت وةكو بؤ نموونة (نابيَت ريَطة بةو بيَ ئةدةبيية بةرامبةر ئيسلام بدريَت) و تةئويلى ئةوةى ثيَ دةدريَت كة ئةمة هةرِةشةى كوشتنة.

ئةطةر نةخشةكةش سةر بطريَت كابرا دةطاتة هةندةران و رةنطة لة خانةيةكى ثةككةوتاندا كاريَكى دةست دةكةويَت و لة خزمةتى ثيرةذنيَكى ئةوروثايي دةبيَت هةمووشى لةسةر حسابي سومعةى ميللةتةكةى. ئةوة ئةطةر باوةرِى ثىَ بكريَت، ئةطةر باوةرِيشى ثىَ نةكريَت وةلآمى(درؤ) بؤ داواكةى ديَتةوة وةك ضؤن وةلآمى وا بؤ ذمارةيةك كورد هاتؤتةوةو ئةم كارةش ديسان بووة مايةى ناشيرين كردنى ناوى كورد بةوةى درؤ دةكةن.

ئةفسانةى كوشتنى 5000 ئافرةت

كورد ضى دةست دةكةويَت ئةطةر لة هةندةراندا ئةوة بلآو بكريَتةوة كة لة كوردستان ئافرةت قرِانة؟ لةكةداركردنى ئيسلام و ئيسلامييةكان بةو تاوانة هيضى ليَ سةوز نابيَت غةيرى ناشيرين كردنى كورد خؤى ضونكة ئةو ئيسلامييانة خةلَكى ئةم ولآتةن و زرِاندنى ناويان بة زرِاندنى ناوى هةموو كورد كؤتايى ثىَ ديَت.

عةلمانييةكان ئةم هةولآنة بؤ لةكةداركردنى ئيسلام و ئيسلامييةكان بلآودةكةنةوة، مانعيش نيية ئةطةر لةم ثيَناوةدا درؤى شاخدار بكريَن.

درؤيةكيش لةمانة ئةو قسةيةية كة طواية (5000) ئافرةت لة كوردستاندا كوذراون. سةرةتا ديارة ئةم جؤرة ذمارانة لةسةر وةزن و قافيةى ثيَنج هةزار قوربانييةكةى كارةساتى هةلَةبجةية. ئةوانةش كة رةواج بةم ذمارةية دةدةن ئةوانةن كة خؤيان كردؤتة قسةكةر بة ناوى كوردةوة و لة راستيدا ئابرِووبةرةى كوردن، ليَرةدا ئاماريَكم لة بةردةستداية بة ناوى ئةو ئافرةتانةى لة سنوورى ثاريَزطاكانى سليَمانىو كةركووك و هةوليَر، لة نيَوان 1996 تا 1999 خؤيان كوشتووة يان كوذراون و وا ثيَ دةضيَت ئامارةكة يةكيَتى ذنانى كوردستان ثيَي ئةنجامى بيَت.

دةزانن ذمارةى ئةو ئافرةتانة ضةندة؟ ذمارةكةيان (199) ئافرةتة واتة لةكةميدا لةطةلأ ذمارةكةى سةرةوة بةراورد ناكريَت. ذمارةكة ئةوةندة كةمة هيَشتا ناطاتة ذمارةى ئةو كةسانةى لة هةلَبذاردنةكانى شارةوانى دةنطيان بؤ ئةو قسةكةرانة بة ناوى طةلى كورد دابوو و كة نةدةطةشتة (230)كةس. بةلَىَ: ئةمان وةكو ضؤن موبالةغة لة ذمارةى خؤيان و ئةوانةى ثشتطيرييان دةكةن وةهاش موبالةغة لة ذمارةكانى ديكة دةكةن.

با ئيَستاش ماتماتيك بخةينة كارو بثرسين: (199)ئافرةت لة ماوةى ضوار سالَدا كوذراون، ئةى دةبيَت لة ثاش راثةرِينةوة تا ئيَستا كة نزيكةى دة سالَة ضةند ئافرةت كوذراو بن؟ ئةطةر ريَذةكة وةربطرين وةلآمةكة ئةمةية (199×10 )÷ 4=5ر497 بابلَييَن (500) ئافرةت واتة ذمارةكة دةيةكى ئةو ذمارةى سةرةوةية بةلام با ثةلة نةكةين: كاتيَك ذمارةى(5000) ئافرةتةكة دةهيَنريت باس لة (كوشتن) دةكريَت، ئامارةكةى سةرةوةش هةموو شيَوة مردنةكانى تيَكةلَ كردووة. ذمارةى ئةوانةى كوذراويشن لة راستيدا تةنها (73) ئافرةتة ئةويش بة دةركردنى (25) حالَةتى خؤكؤشتن و(30)قةزاوقةدةرو (71)هؤى نةزانراوة، واتة ثيَويستة حسابةكةمان راست بكةينةوة: (73×10)÷4=5ر182 ئافرةت لة ماوةى دة سالَدا.

ئةوةش ماوة بلَيَين كة لة ناو ئةو (199) ئافرةتة (11) دانةيان نووسراوة كة بكوذةكانيان سةر بة هيَزى ثيَشمةرطةى كوردستانن، ئافرةتانى تريش هةن جطة لةم (11) دانةية و ئاماذةيان ثيَ نةكراوة بةلآم قبوولَمانة، ئةمةش لة كاتيَكدا ثيَنج تاوان خراونةتة ثالَ ئيسلامى، ئةوثيَنج تاوانةش راست بن يان نا ريَذةكة ثيَنج بة يانزةية؛ هةر قبوولَمانة!

وةك ثشتيوانييةك بؤ ئةم ذمارانة سةرذميَرييةكى كارةكانى توندوتيذى دذى ئافرةتان هةيةو تيايدا (43) رووداو لة ماوةى نزيكةى دوو مانطدا باس كراوة (لة 13/11/1999 تاكو 12/1/2000) بةلام تةنها ثيَنج رووداويان كوشتنةو ئةوانةى تر سووتانن (برِوانة رؤذنامةى يةكسانى ـ ذمارة 40لة20/2/2000). ئةطةر ريَذة بؤ ئةمةش وةربطرين: (5×12)÷2=30 ئافرةت لة يةك سالَدا كوذراون، لة دةسالَيشدا دةكاتة (300) حالَةت. هةر نةطةيشتينة ذمارةى (5000).

حسابيَكى تر: لة22/2/2000 تا 26/3/2000 يانزة رووداو تؤمار كراون يةكيَكيان كوشتن بوو (رؤذنامةى يةكسانى ذمارة 42 لة 11/4/2000)

ثاش هةمان حسابيش لة ماوةى دة سالةكةدا (120) كوشتن هةية واتة لة ذمارةكةى سةرةوة كةمتر.

سةرةرِاى هةموو ئةمةش ئافرةتة ئةنداميَكى ئةو حزبة ثيَنج سةد كةسيية نامة بؤ (برِياردةرى طشتى نةتةوة يةكطرتووةكان) دةنيَريَت و دةلَيَت (بةثيَى ئاماريَك كة لةبةر دةستى رؤذنامةكة و ريَكخراوةكةمانداية زياتر لة 5000 ذن تيرؤر كراوة لة سالَى 1991ةوة)لةبةر ئةوةش كة ئةمة راست نييةو هيض ئاماريَكى وا نيية دةبينين هاوثيَض لةطةلَ ئةو نامةيةدا نوسخةى ئامارةكةى بؤ كابرا نةناردووة بةلَكو ئةمانةى ناردووة:

1-ناميلكةيةك بة ناوى (هاواريَك لة كوردستانةوة).

2- ناميلكةى ذيانةوة.

3- ضةند ذمارةيةكى يةكسانى.

(برِوانة رؤذنامةى يةكسانى ذمارة (43) لة (3/6/2000)لاثةرِة1 ).

واتة لة جياتى ئامارةكة ضةند بلآوكراوةيةكى ديعايىى بؤ كابرا ناردووة وةك بلَييَت بيةويَت كابرا بخلَةتيَنيَت هةر وةك ضؤن ويستويةتى جةماوةرى كوردستان بخلَةتيَنيَت.

كابراى سةر بة نةتةوة يةكطرتووةكان لة راثؤرتيَكيدا ئاماذةى بة تيرؤرى ئافرةتان لة ذيَر ناوى ثاراستنى شةرةف لة توركيا و ئوردون و ثاكستان و ئةفغانستان كردووة ئافرةتةكةى لاى خؤشمان ئاماذة بةو ئاماذةية دةدات و دةلَيَت لةكوردستاندا هةمان كيَشة هةية، بة وتةيةكى تر ئةو ولآتانة درِندةن ، ثيَويستة كوردستانيش بخريَتة ريزى ئةو ولاتة درِندانة، بةلَكو كورد درِندةترة ضونكة ئةطةر بؤ نموونة لة ئوردوندا سالآنة 25-30 ئافرةت بكوذريَن (ئةمجارةش برِوانة رؤذنامةى يةكسانى ذمارة36 لة 21/8/1999)ئةوا كورد سالآنة ثيَنج سةد ئافرةت دةكوذيَت.